persberichten

Begraafplaatsbeheerder Wim Rotte (l) neemt op de begraafplaats in Zierikzee de gerestaureerde graftrommels in ontvangst uit handen van Pieke en Leo van Doorn van de Nederlandse stichting tot behoud van de graftrommel. © Sandra Schimmelpennink

Maria Dirkje uit Noordgouwe werd nog geen twee jaar, maar ze leeft voort via de allermooiste graftrommel van Schouwen-Duiveland.

Lees hier het artikel online (voor abonnees Leeuwarder Courant).

Leon Bok, Klaas Kwadijk en Irmgard van de Nes bekijken het graftrommeltje. Rechts staat Klaas zijn vrouw. Foto MEDIAHUIS. Rechtsonder het graftrommeltje in april van dit jaar. Foto FUNERAIRE ADVIEZEN.

In Noord-Holland boven het Noordzeekanaal zijn nog maar 34 grafkistjes bewaard gebleven

Restauratie Jisper graftrommeltje

Koos Reitsma                                                

Jisp ■ „Als kind fascineerde het kistje me”, zegt Imgard van de Nes. „Tijdens een bezoek aan de kerk moest ik altijd even kijken.” Ze is nu volwassen en omdat het kistje met daarin een krans, sporen van slijtage vertoont, onderzocht ze de mogelijkheden voor restauratie.

Van de Nes kwam in contact met Leon Bok uit Amsterdam. Hij is funerair deskundige en schreef een boek over deze ’grafkistjes’, die ook wel graftrommels worden ge- noemd. Vandaag komt Bok de trommel in Jisp ophalen.
   „Landelijk heb je er nog onge- veer 1100”, vertelt hij. „Maar het zijn er vele duizenden geweest. Het gebruik kwam halverwege de 19e eeuw op. Op sommige begraaf- plaatsen stonden er na verloop van tijd wel veertig of vijftig, maar in de jaren zestig en zeventig is het merendeel verdwenen. Dat kwam vooral doordat gemeenten het beheer van de begraafplaatsen anders gingen uitvoeren, meer mechanisch. Alles wat los stond werd weggehaald. Vaak waren ze ook beschadigd geraakt, reden te meer om ze maar te verwijderen.”

Vitrine

Want wat ze gemeen hebben, is een glasplaat. Een graftrommel is een soort vitrine, bedoeld om de krans die erin ligt te beschermen tegen weersinvloeden. „Het gaat om die krans”, zegt Bok. In Jisp zijn het zinken blaadjes die de krans vor- men, met boven, in het midden een roos van aardewerk. „Die roos staat voor één leven. En de lelietjes van dalen in de krans staan voor de zuiverheid en prilheid van een kind.”
   Hier gaat het om een jongetje, Cornelis Kwadijk, dat net geen tien jaar is geworden: geboren op 6 november 1918 en overleden op 30 augustus 1928.
   Het graftrommeltje is een aan- vulling op z’n steen. ’Rust zacht lief broertje’, staat er. „Het is een broertje van mijn vader, Klaas”, zegt Klaas Kwadijk uit Jisp, die het kistje persoonlijk van het graf tilt. De familie Kwadijk bezoekt nog regelmatig het graf en is dus ook bekend met de graftrommel. Ze zijn blij dat die nu wordt gerestau- reerd, door deskundigen van de Nederlandse Stichting tot behoud 

Maartje Luijt plaatst de graftrommel van de familie Zwart-Bosch terug op de begraafplaats Appelscha. (foto © Rens Hooyenga)

Graftrommel uit 1920 is in ere hersteld

Appelscha – Hij lekte, de binnenkant begon te roesten, waarna de boel in elkaar stortte. De graftrommel op het familiegraf van familie Zwart-Bosch op de begraafplaats aan de Oosterse Es in Appelscha was anderhalf jaar geleden nodig aan restauratie toe.

Dat vond Maartje Luijt. Als lid van de familie zocht zij naar een oplossing om de trommel een flinke opknapbeurt te geven.

Stichting Graftrommel

Ze kwam in contact met de Stichting Graftrommel in Veenhuizen, een stichting die zich sinds zeven jaar bezighoudt met het restaureren van de met glasplaat afgedekte trommels met daarin een grafgift, een extra aandenken voor de nabestaanden van een overleden persoon. De eerste twee jaar hield de stichting zich vooral bezig met het restaureren van trommels uit hun eigen dorp, daarna volgden opdrachten uit het hele land. Zelfs in België knapt de stichting graftrommels op.

Handig en creatief

In hun restauratieatelier met naastgelegen museum restaureerde Stichting Graftrommel voor Ooststellingwerf onder meer trommels in Elsloo, Fochteloo en Oosterwolde. ‘Wij omarmden het idee van Maartje Luijt meteen’, zegt Pieke van Doorn, secretaris van de stichting. ‘Ik kende de trommel, ik wist eigenlijk meteen over welke graftrommel Maartje het had toen ze ons belde.’ Na het bespreken van de restauratiemogelijkheden liet Luijt, die zelf ook erg handig en creatief is, weten te willen helpen.

Metalen krans

De graftrommel uit 1920 met daarin een krans van metalen bladeren en bloemen van hetzelfde materiaal werd volledig aangepakt: de metalen krans in de trommel was gaan roesten en lag onder in de trommel. De metalen blaadjes en bloemen werden in het atelier ontroest, geconverteerd en in de authentieke kleur geschilderd. De trommel werd geschuurd en werd aan de binnen- en buitenkant ook voorzien van een likje verf. Compleet wind- en waterdicht kan de graftrommel weer jaren mee. ‘We waren erg blij met haar aanbod om te helpen. Wij werken als stichting op vrijwillige basis, omdat we het zien als missie: we willen de trommels behouden, zodat ze weer een generatie mee kunnen.’ Luijt sloot zich aan bij de stichting en helpt tegenwoordig om de missie te volbrengen. ‘We krijgen steeds meer bekendheid, daar is dit een goed voorbeeld van.’

Het pronkstuk op het graf in Appelscha werd dinsdag onthuld en is weer precies zoals hij van origine is bedoeld.

Tekst: Henk Vondeling

Graftrommelmuseum/ restauratieatelier blij met gedeelde tweede prijs

VEENHUIZEN – Om de twee jaar deelt Terebinth, de Stichting voor Funerair erfgoed in Nederland, een prijs uit voor die organisaties die op dit gebeid actief zijn. Onlangs viel het Graftrommelmuseum in Veenhuizen in de prijzen. Zij mochten in Utrecht een gedeelde tweede prijs in ontvangst nemen van € 250. 

‘Een bijzondere gebeurtenis in ons nog jonge bestaan,’ laat Pieke van Doorn-Witteveen weten. Zij heeft vijf jaar geleden mede het initiatief genomen om een Stichting tot behoud van de Drentse Graftrommels op te richten. Inmiddels dekt die vlag de lading al lang niet meer. ‘Ons werkgebied bestaat de laatste jaren uit meer dan Drenthe alleen. Vanuit heel Nederland komen verzoeken om graftrommels te restaureren. Tot zelfs  uit België  hebben we opdrachten gekregen. Zo mochten we voor de gemeente Deinze 9 graftrommels restaureren. We hebben dan ook de naam van onze stichting verandert in “De Nederlandse Stichting tot behoud van de Graftrommel”. Dat wij een prijs mochten ontvangen zegt iets over onze werkzaamheden,’ laat Pieke van Doorn-Witteveen weten.
Terebinth is een onafhankelijke stichting die zich inzet voor behoud en aandacht voor waardevolle begraafplaatsen, gedenktekens en grafmonumenten. De stichting beijvert zich voor een goede en respectvolle zorg voor onze doden en hun nabestaanden. Zij verzorgen ook informatieve bijeenkomsten en excursies. De stichting Terebinth liet weten dat er drie projecten uit 15 succesverhalen waren genomineerd voor een prijs. Waaronder dus het graftrommelmuseum uit Veenhuizen. Enthousiasme en doorzettingsvermogen waren bij alle drie de genomineerden terug te vinden, zo liet de jury weten. Het was voor de derde keer dat Terebinth enkele prijzen uitreikte.
Een graftrommel is een trommel afgedekt met een glasplaat, waarin een bijzondere gift werd gelegd voor de overledene, meestal in de vorm van een bloemenkrans van metalen bladeren en bloemen van porselein of een krans die geheel uit glazen kralen bestaat. De eerste graftrommels dateren van rond 1850.
Iedere woensdagmiddag wordt er door de werkgroep drukt gewerkt om de graftrommels op te knappen. Op dit moment bestaat de werkgroep uit Pieke van Doorn-Witteveen, Maartje Luijt-van der Veen, Corneel Beijert-Baan, Janny Bronkhorst-Dijkstra en Leo van Doorn (foto). Ook burgemeester Klaas Smid van de gemeente Noordenveld liet eerder al weten het Graftrommelmuseum te waarderen. Op 28 april bestaat het museum precies 5 jaar. De komende Paasdagen is het Graftrommelmuseum/restauratieatelier weer open. Op beide dagen is iedereen vanaf 11.00 uur welkom aan de Bergveenweg 1  in Veenhuizen. Vanaf 16 april is het Graftrommelmuseum/restauratieatelier elke donderdag van 10.00 tot 17.00 uur open. Entree betalen is niet van toepassing. Wie meer wil weten kan kijken op www.stichtinggraftrommel.nl.